Symphonic Hour - Shostakovich 8

EEN VERSLAGEN OVERLEVEN

Shostakovich’ Achtste symfonie is de tweede van drie oorlogssymfonieën die de Sovjetcomponist tussen 1941 en 1945 schreef. Het kolossale werk, stammend uit de donkerste dagen van de oorlog met Nazi- Duitsland, de beruchte Slag om Stalingrad, is misschien wel Shostakovich’ meest tragische compositie. In vijf bewegingen probeert Shostakovich in het reine te komen met buitensporiggeweld en eindeloos lijden, zowel emotioneel als filosofisch. Een duister noodlotsmotief opent de 30 minuten lange eerste beweging. Eenzame kreten van blaasinstrumenten klinken hol en versterken een gevoel van wanhoop en verlatenheid. Daarna komen de marsachtige tweede en derde bewegingen – “met elementen van een scherzo”. In het monomanische allegro non troppo hoorde de Duitse dirigent Kurt Sanderling het Niedergetrampelltwerden des Individuums (de vertrappeling van het individu). Met een passacaglia treurt Shostakovich in het vierde deel om het zonet gebeurde, waarna het vijfde deel de symfonie op zeer atypische wijze afsluit. Anders dan bij Mahlers Tweede symfonie, eveneens geschreven in de toonaard van do klein, is er bij Shostakovich geen plaats voor wederopstanding. Het pianissimo-einde duidt geen triomf maar een verslagen overleven aan, een verweesd naar huis krabbelen.

Antony Hermus, dirigent