Tchaikovsky 5 & Abduraimov Plays Rachmaninoff

The Belgian National Orchestra at Concertgebouw Amsterdam 

Zijn Derde pianoconcerto, misschien wel zijn meest geliefde werk, componeerde Rachmaninov in de zomer van 1909 op het landgoed Ivanovka, de plaats waar hij zijn hart en ziel verloren had. Aanleiding voor de compositie was het lucratieve aanbod van een Amerikaanse tournee, waarbij Rachmaninov zich eerst en vooral als virtuoos pianist wou etaleren. Veel tijd om te oefenen bleef er na het beëindigen van de partituur echter niet meer over: Rachmaninov bereidde zich voor op de première van zijn Derde pianoconcerto door op een stille piano te oefenen tijdens het oversteken van de Atlantische Oceaan. Na een eerste opvoering in november 1909 in New York dirigeerde niemand minder dan Gustav Mahler de tweede opvoering van Rachmaninovs pianoconcerto. 

Tsjaikovski schreef zijn Vijfde symfonie in 1888, op het hoogtepunt van zijn artistieke kunnen. Eén thema – een soort ‘idee fixe’ in navolging van Berlioz’ Symphonie fantastique – duikt in alle vier de bewegingen op. Velen interpreteren dit thema als het noodlot, maar “waar in Beethovens Vijfde symfonie het noodlot aan de deur klopt,” aldus een recensent net na de première op: “daar probeert in Tsjaikovski’s Vijfde symfonie het noodlot te ontsnappen”. De eerste beweging begint met een donker andante, gespeeld door de klarinetten. Voordat dit deel in mineur afsluit, duikt er in een geanimeerd allegro echter nog heel wat kinderlijke levensvreugde op. De tragische openingsmaten van de tweede beweging leiden een prachtige hoornmelodie in, die als een zonnestraal plots doorheen het sombere wolkendek breekt. De derde beweging is een wals waarop het noodlot weinig grip krijgt. In de vierde beweging verschijnt het thema terug ten tonele, maar nu in majeur – om dan uiteindelijk te culmineren in een triomfantelijke mars. 

Antony Hermus, dirigent
Behzod Abduraimov, piano