Rachmaninov festival - Nikolai Lugansky

De Russische pianist Nikolai Lugansky staat bekend als een van de beste vertolkers van de muziek van Rachmaninov. Hij begint dit recital met de Variaties op een thema van Chopin, een werk dat Rachmaninov in 1902 begon te componeren toen hij na een drie maanden durende huwelijksreis terug thuis kwam in Rusland. De 22 verschillende variaties, gebaseerd op Chopins Prelude in c, laten zich onderverdelen in drie groepen die samen de structuur hebben van een driedelige sonate. De eerste 10 variaties zijn geschreven in de toonaard van het originele thema (do klein). Variaties 11 tot 18 verkennen andere toonaarden en gaan vrijer om met tempo en harmonie. De laatste vier variaties zijn opvallend langer en briljanter. In dit werk wist Rachmaninov heel wat 19de-eeuwse pianotradities te bundelen: niet alleen Chopins Slavische melancholie, maar ook de poëtische introspectie van Schumann, het virtuoze geschitter van Liszt en het door diepe bassen gekenmerkte klankpalet van Brahms.

Het volgende werk op het programma, de Études-tableaux, Op. 33, is een compositie die Nikolai Lugansky al lange tijd begeleidt: in 1993 maakte hij een opname van dit werk die sindsdien als referentieopname geldt. De Études-tableaux, Op. 33 bestaat uit acht composities die het midden houden tussen een virtuoze etude en een toongedicht. Ofschoon beschrijvende titels ontbreken, had Rachmaninov voor elk van de Études-tableaux een specifiek programma in zijn hoofd. In een brief aan Respighi, die enkele van deze Études-tableaux orkestreerde, onthult Rachmaninov onder andere dat “de etude in Es (nr. 6) een jaarmarktscène is”. Enkele jaren later zou Rachmaninov nog een tweede set van Études-tableaux componeren: Opus 39.

Op het einde van dit recital brengt Nikolai Lugansky de Eerste pianosonate van Rachmaninov, een werk gecomponeerd in Dresden. Teleurgesteld na de slechte ontvangst van zijn Eerste symfonie, reisde Rachmaninov in 1906 naar deze rustige Duitse stad. Daar vatte hij het plan op om een pianosonate te schrijven geïnspireerd door Goethes Faust. Gaandeweg liet hij dit idee varen, maar nog steeds kan je in de verschillende bewegingen, de karaktertrekken van de drie hoofdpersonages – Faust, Gretchen en Mephistopheles – ontdekken.

Nikolay Lugansky, piano