Nemanja Radulović Khachaturian - Brahms Hungarian Dances

Aram Khachaturian behoort samen met Dmitri Shostakovich en Sergei Prokofiev tot de drie belangrijkste componisten van de Sovjetperiode. Geboren in Armenië, verhuisde hij op 18-jarige leeftijd naar Moskou. Zijn Vioolconcerto, gecomponeerd in nauwe samenwerking met de beroemde violist (en legendarische winnaar van de Koningin Elisabethwedstrijd) David Oistrach, is sterk beïnvloed door Armeense volksmuziek en bezit een ongelofelijk melodieus karakter.

In de opera Háry János van de Hongaarse componist Zoltán Kodály speelt een uitgediende huzaar de hoofdrol. Dag na dag dist hij in een herberg fantastische verhalen op over zijn diensttijd: hoe Napoleons vrouw, Marie Louise, verliefd op hem werd; hoe hij in zijn eentje de legers van Napoleon nabij Milaan versloeg en hoe hij uiteindelijk het aanbod om met Marie Louise te trouwen afsloeg uit heimwee naar zijn thuisland Hongarije. In 1927, een jaar na de première van de opera, bundelde Zoltán Kodály de orkestrale hoogtepunten van Háry János in een zesdelige orkestrale suite. Dit populaire orkestwerk met heel wat volksmuziekinvloeden gaat volgens de componist aan politieke frustraties voorbij en belichaamt in de plaats daarvan de poëtische kracht van de folklore. Een grote rol is daarbij weggelegd voor de cimbalom, de Hongaarse versie van het hakkebord.

“Zigeunerkinderen die ik niet zelf verwekte, maar wel met boter en melk opvoedde,” zo omschreef Johannes Brahms in een brief naar zijn uitgever de Hongaarse dansen. Brahms’ misschien wel bekendste werk vindt zijn oorsprong in een vriendschap met de Hongaarse violist Eduard Reményi die hem tijdens gemeenschappelijke tournees liet kennismaken met ‘volksmuziek in zigeunerstijl’. Brahms raakte zozeer in de ban van deze muziek dat hij een tijdlang, wanneer hij onder vrienden was, niets leuker vond dan op de piano dansen in Hongaarse stijl te improviseren. De muziek neerschrijven wou hij eerst niet – want net in het improviseren schuilde het plezier – maar uiteindelijk liet Brahms zich toch overhalen en publiceerde hij de Hongaarse dansen in een versie voor piano vierhandig. Nummer 1, 3 en 10 orkestreerde Brahms later zelf. De andere dansen werden door bevriende componisten georkestreerd, onder andere door Antonín Dvořák.

Stanislav Kochanovsky, dirigent
Nemanja Radulović, viool